OPIS POMOCY:

Pomoc edukacyjno-dźwiękowa pt. "Dźwięki Marzeń" składa się z dwóch płyt CD oraz zestawu 133 kartoników z obrazkami ułatwiającymi rozpoznanie dźwięku. Czas nagrania jednego dźwięku waha się od kilku do kilkudziesięciu sekund. Przed nagraniami związanymi z każdym ośrodkiem tematycznym jest zapowiedź lektora i instrukcja jak wykonać ćwiczenie.

Zebranie materiału na płycie CD daje możliwość dobierania dźwięków, które chcemy wykorzystać w ćwiczeniach z dzieckiem, poprzez wybranie numeru nagrania. Dźwięki zostały zakwalifikowane do sześciu kategorii:

• pojazdy,
• instrumenty muzyczne,
• zwierzęta domowe,
• odgłosy domowe,
• odgłosy przyrody,
• głosy zwierząt.

Na kartonikach znajdują sie ilustracje sytuacji, przedmiotów, zwierząt i osób. Każdy kartonik z ilustracją oznaczony jest liczbą przypisaną do indeksu na płycie CD. 

Jest to forma uatrakcyjnienia pracy z małym dzieckiem, która umożliwia mu poznawanie najbliższego otoczenia.

Materiał dźwiękowy został podzielony na 12 części:

Płyta CD nr 1:

Część I - identyfikacja dźwięku w obrębie ośrodka tematycznego - pojazdy;

Część II - identyfikacja dźwięku w obrębie ośrodka tematycznego - instrumenty muzyczne;

Część III - identyfikacja dźwięku w obrębie ośrodka tematycznego - zwierzęta domowe;

Część IV - identyfikacja dźwięku w obrębie ośrodka tematycznego - odgłosy domowe;

Część V - identyfikacja dźwięku w obrębie ośrodka tematycznego - odgłosy przyrody.

Płyta CD nr 2:

Część VI - identyfikacja dźwięku w obrębie ośrodka tematycznego - głosy zwierząt;

Część VII - różnicowanie czasu trwania dźwięku;

Część VIII - różnicowanie natężenia dźwięku;

Część IX - różnicowanie wysokości dźwięku;

Część X - zapamiętywanie i określanie liczby dźwięków;

Część XI - odtwarzanie rytmu;

Część XII - ćwiczenia kolejności występowania dźwięków.

UWAGI METODYCZNE:

Rozpoczynając terapię dziecka, u którego zostało potwierdzone uszkodzenie słuchu, wskazane jest prowadzenie wychowania słuchowego. Wychowanie słuchowe to rozwijanie możliwości słuchowych każdego dziecka bez względu na głębokość uszkodzenia narządu słuchu. Wychowanie słuchowe jest długotrwałym procesem, opierającym się na wielokrotnym powtarzaniu tego samego dźwięku i łączenia dźwięku z obrazkiem (przedmiotem). Tylko dzięki systematycznej pracy dziecko nauczy się wysłuchiwania dźwięku, różnicowania go z innymi, lokalizowania go - odnajdywania. Tylko pod wpływem powtarzalnych, zróżnicowanych bodźców akustycznych dochodzi do poszerzania zróżnicowanego pola słuchowego.

Najmłodszym dzieciom włączamy tylko płytę CD, aby dziecko zauważyło, że zmienia się coś w jego środowisku akustycznym. Wcześniej nie było dźwięku, a teraz powoli się pojawia. Ćwiczymy wówczas reakcję na bodziec dźwiękowy, różnicujemy mówiąc do dziecka: jest dźwięk (lub tak słyszę) - nie ma dźwięku.

W miarę rozwoju dziecka zaczynamy łączyć dźwięk z obrazkiem, dochodząc po pewnym czasie do samodzielnego wyszukiwania przez dziecko ilustracji przedstawiającej wysłuchany dźwięk. Dziecko nazywa ilustrację, może grupować w kategorie, np. zwierzęta, instrumenty. W dalszym etapie terapii dążymy do tego, aby dziecko identyfikowało, różnicowało bodźce akustyczne coraz bardziej złożone pod względem ilościowym i jakościowym.

Przy każdym dźwięku podano pasmo częstotliwości, w którym jest on najlepiej słyszalny. Nagrania znajdujące się na dwóch płytach CD można wykorzystywać w sposób następujący:

• wybierać dźwięki w zakresie poszczególnych kategorii,
• uczyć się reagować na nie,
• identyfikować,
• różnicować,
• wybierać dźwięki w zależności od pasma częstotliwości np. niskie (do 1000 Hz), średnie (od 1000 Hz do 3000 Hz) i wysokie (powyżej 3000 Hz).

Ćwiczenie 1 - identyfikacja dźwięku

Gdy rozpoczynamy pracę z małym dzieckiem nad identyfikacją dźwięku, puszczamy dziecku dźwięk z płyty i jednocześnie pokazujemy obrazek, który jest związany z danym dźwiękiem. Po pewnym czasie dziecko będzie nam samodzielnie wskazywało ilustrację. Mówimy do dziecka polecenie: "Pokaż, co słyszysz?" lub "Jaki to dźwięk". Początkowo pokazujemy dziecku dwa obrazki, z których ma wybrać tylko jeden - to co słyszy. Następnie pokazujemy trzy, cztery i więcej, ćwiczymy wówczas w zestawach zamkniętych. Natomiast gdy ułożymy przed dzieckiem dużo ilustracji i za każdym razem będziemy zabierać obrazek wskazany przez dziecko, a dokładać kolejny, wówczas ćwiczymy w tzw. zestawach otwartych.

Ćwiczenie 2 - różnicowanie czasu trwania dźwięku (krótko-długo)

Zadaniem dziecka jest uważne słuchanie czy dźwięk trwa krótko czy długo. Jeżeli dźwięk jest krótki dziecko powinno wskazać obrazek z krótkim wężem, a jeśli długi obrazek z długim wężem.

Dźwięki krótkie i długie pojawiają się losowo.

Ćwiczenie 3 - różnicowanie natężenia dźwięku (cicho-głośno)

Zadaniem dziecka jest wysłuchanie czy dźwięk jest cichy czy głośny. Jeżeli dźwięk jest głośny dziecko pokazuje obrazek z dużym kwiatkiem, jeśli jest cichy wskazuje na obrazku mały kwiatek.

Dźwięki ciche i głośne pojawiają się losowo.

Dźwięki są wyskalowane, nie należy regulować pokrętłem głośności. Tylko w przypadku gdyby dziecko miało trudności z usłyszeniem różnic pomiędzy dźwiękami należy wzmocnić bodziec dźwiękowy. Dźwięki zostały ułożone w sekwencje i zróżnicowane pod względem głośności.

Ćwiczenie 4 - różnicowanie wysokości dźwięku (nisko-wysoko)

Zadaniem dziecka jest różnicowanie, który dźwięk jest niski, a który wysoki i wskazanie odpowiedniego obrazka. Jeżeli dziecko usłyszy wysoki dźwięk pokazuje kotka, który siedzi wysoko na drabinie, a jeżeli dźwięk jest niski wskazuje kotka, który siedzi przy drabinie, na trawie. Inny rodzaj ćwiczenia to różnicowanie czy dźwięki zmieniają się od niskiego do wysokiego, wówczas dziecko wyszukuje obrazek z pięcioliniom i wskazuje po kolei nutki na pięciolinii, od dołu do góry.

Ćwiczenie 5 - zapamiętywanie i określanie liczby dźwięków

POZIOM I. Różnicowanie liczby dźwięków.

Najłatwiejszym ćwiczeniem jest określenie przez dziecko czy słyszy jeden czy dużo dźwięków. Jeżeli słyszy jeden dźwięk pokazuje obrazek z jednym kółkiem, jeżeli słyszy wiele dźwięków wskazuje na obrazku wiele kółek. W tym ćwiczeniu oprócz standardowych dźwięków instrumentów perkusyjnych znalazły się nietypowe dźwięki klaksonu, kaczki czy ptaszka.

POZIOM II. Określanie liczby dźwięków.

Trudniejszym dla dzieci ćwiczeniem jest określanie liczby dźwięków. Zadaniem dziecka jest dokładne wysłuchanie liczby bodźców akustycznych i wskazanie obrazka z cyfrą: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7.

Ćwiczenie 6 - odtwarzanie rytmu

Ćwiczenia te możemy wykonywać na dwa sposoby.

Pierwszy - gdy dziecko usłyszy jakiś rytm, powtarzamy ten rytm wystukując go ołówkiem, pokazując mu jak należy wykonać to ćwiczenie. Następne rytmy wystukuje dziecko samodzielnie.

Drugi sposób, gdy dziecko usłyszy jakiś rytm wyszukuje spośród kart tą, która przedstawia ten rytm.

Rytmy ułożone są od najmniejszej liczby elementów, od 4 do 6 elementów.

Początkowo pokazujemy dziecku kółeczka w tym samym momencie, w którym wysłuchujemy nagrania z odpowiednim rytmem. Następnie powtarzamy kilkakrotnie ten sam rytm, w celu utrwalenia materiału.

Ćwiczenie zaczynamy od wybrania dwóch kart z rytmami i zadaniem dziecka jest wskazanie odpowiedniej ilustracji. Następnie utrudniamy zadanie pokazując jednocześnie więcej kart, a rytmy nadajemy w różnej kolejności.

Ćwiczenie 7 - ćwiczenie kolejności występowania dźwięków

Początkowo przed dzieckiem kładziemy zestaw trzech obrazków potrzebny do ułożenia w odpowiedniej kolejności po wysłuchaniu sekwencji dźwięków. Zadaniem dziecka jest wysłuchanie dźwięków i określenie, który dźwięk jest pierwszy, który drugi, a który trzeci, poprzez ułożenie ilustracji w odpowiedniej kolejności. Najpierw pomagamy dziecku w zadaniu, potem próbuje ono wykonać je samodzielnie.

Sekwencje składają się z 3 do 6 bodźców akustycznych, starannie dobranych w zakresie poszczególnych kategorii.

Ćwiczenie 8 - ćwiczenia na tle szumów

Na końcu płyty znajdują się nagrania szumów różowego i białego, które służą do ćwiczeń słuchowych z tzw. bodźcem zagłuszającym. Na tle szumu mówimy do dziecka, a zadaniem dziecka jest wysłuchanie, zrozumienie i powtórzenie: głosek, wyrazów, zdań, odpowiadanie na pytania, wykonanie polecenia. Tego typu ćwiczenia są dosyć trudne i wymagają od dziecka bardzo dużej koncentracji, uwagi, dlatego wykonujemy je po dłuższym okresie ćwiczeń słuchowych.